متغیرها و انواع آنها

تعریف متغیر: متغیر عبارت است از ویژگی واحد مورد مشاهده. متغیر کمیتی است که می تواند از واحدی به واحد دیگر یا از یک شرایط مشاهده به شرایط دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند. به بیان دقیق تر متغیر نمادی است که اعداد یا ارزش ها به آن منتسب می شود.
انواع متغیر: به طور کلی متغیر ها را از نظر ماهیت مقادیری(حالت هایی) که می پذیرند می توان به دو دسته تقسیم کرد:
1.متغیر کیفی: متغیر های کیفی را متغیر های مقوله ای نیز می نامند که شامل حالت های گوناگون یک ویژگی است مانند جنسیت، مذهب؛ شغل و...
2. متغیر کمی: متغیر عهایی هستند که برای اندازه گیری آنها می توان اعداد را به وضعیت آزمودنی وبر طبق قاعده ای معین منتسب کرد. این گونه متغیر ها به دو دسته تقسیم می شوند: الف: متغیر کمی پیوسته: متغییری است که بین دو مقدار متوالی آن، مقادیر بی شماری وجود دارد مانند بهره هوشی، قد و وزن.
ب: متغیر کمی گسسته: متغیری است که بین هر دو مقدار متوالی آن نمی توان مقادیر دیگری را پیدا نمود مانند: تعداد فرزندان.
تشخیص و نامگذاری متغییرها:
در یک تحقیق علمی برای پاسخ دادن به سؤال تحقیق ویا آزمودن فرضیه ها، تشخیص متغیر ها امری ضروری است. در ذیل به مهم ترین آنها اشاره می نماییم:
1. متغییر مستقل: منظور متغیر هایی است که بر دیگر متغییر ها تأثیر می گذارند.
2.متغییر وابسته (تابع یا غیر مستقل): منظور متغییر هایی است که در جریان یک تحقیق،متأثر از متغیر یا متغیر های دیگرند. مثلا" در یک تحقیق که موضوع آن بررسی اشتغال زن در شهر تهران است، می بینیم، تحصیل زن بر اشتغال او ونوع شغلش اثر می گذارد، پس می گوییم: تحصیل متغیر مستقل است واشتغال متغیر تابع می باشد.
3.متغییر اسمی:برخی از متغیر های اسمی فقط به دو قسمت قابل تقسیم اند مانند"جنس" که می تواند صرفا" به زن یا مرد تقسیم شود. این نوع متغیر ها را دو مقداری می خوانند. پیر یا جوان بودن، جمهوری خواه یا دموکرات بودن، نام دیگر این متغیرها دو شقی است. علاوه بر آن متغیر های اسمیف چند مقداری یا چند ارزشی هم وجود دارند. زمانی که مذهب پاسخگویان در مقوله های اسلام، مسیحیت،یهودیت وغیره دسته بندی می شود.
4. متغیر های ترتیبی: این نوع متغیررا محقق به دو یا چندین قسمت تقسیم کرده وآنها را رده بندی می نماید. مانند تحصیل برای مثال تحصیلات ابتدایی، متوسطه، عالی.
5. متغیر کنترل: منظور متغیرهایی است که چند متغیر دیگر را تحت کنترل دارند،چون در یک تحقیق اثر تمام متغیرها را بر یکدیگر نمی توان به طور همزمان مورد مطالعه قرار داد. بنابراین محقق اثر برخی از متغیر ها را کنترل نموده، آن ها را خنثی می کند.
6. متغیر تعدیل کننده: متغیر کمی یا کیفی است که جهت یا میزان رابطه­ی میان متغیرهای مستقل و وابسته را تحت تآثیر قرار می دهد.متغیر تعدیل کننده را می توان متغیر مستقل دوم نیز منظور داشت.7. متغیر تصنعی: متغیر های تصنعی منظور برداری است که در آن به اعضاء طبقه ای معین یک عدد دلبخواه وبه بقیه(یعنی انهایی که عضو طبقه معینی نیستند) یک عدد دلبخواه دیگر نسبت داده می شود،برای مثال، در مورد جنس، می توان به مردان عددیک وبه زنان عدد صفر داد.