نظریه:

به مانند نقشه راه است که در آن مجموعه سازمان یافته رسمی از واقعیت ها، تعاریف، و سازه ها با هم ارتباط معناداری دارند.

سازه:

مفاهیم پیچیده که به لحاظ انتزاعی در سطح بالایی قرار دارند ازقبیل هوش، انگیزش، مفهوم خود، اضطراب، و قابلیت اجتماعی که به صورت مستقیم قابل مشاهده نمی باشند. سازه ها غالبا از نظریه ها مشتق می گردند و مشاهده آنها با ایجاد شرایط خاص و از طریق متغیرها امکان پذیر می باشد.

کاربرد عملی نظریه های مشاوره و روان درمانی

• کمک به مشاور در انسجام بخشیدن به آراء و ایده های گوناگون (منظم کردن یافته ها)

• مشاور را به سمت آزمودن موارد و روابطی که از دید مراجع مخفی مانده است، هدایت می کند.

• نظریه ها به مشاورین رهنمودهای عملی و عملیاتی ارائه می دهند که از طریق آن می توانند خودرا به لحاظ حرفه ای ارزیابی کنند.

• نظریه به مشاور در یافتن اهداف و داده های مرتبط کمک می کند. برای مثال قصه درمانی، درمان راه حل محور، و تئوری راجرز هر کدام به نوعی با post modern ارتباط دارند.

• نظریه به مشاور به جهت هدایت و راهنمایی مراجع برای تغییر رفتار، کمک می کند.

• در آخر مهم ترین تأثیر نظریه کمک به مشاور و روانشناس در جهت ارزیابی شخصی است.

نکته: با وجود اینکه نظریه نقشه راه است و مشاور مبتنی بر آن پیش می رود اما هیچ نظریه ای مطلق و کامل نیست، زیرا زندگینامه، زمینه تاریخی، و جهان بینی صاحب نظریه در شکل گیری نظریه تأثیرگذار بوده و امکان دارد برخی از جزئیات آن مورد قبول مشاور نباشد و یا احساس کند که به لحاظ فرهنگی همخوانی وجود ندارد.

پیش شرط یا ویژگی های اساسی نظریه های علمی

• روشن، قابل فهم و دارای ماهیت منطقی و تعاملی باشد یعنی قسمتهای مختلف آن با هم تعارض نداشته باشد.

• جامع باشد و تبیین های گوناگون برای طیف وسیعی از پدیده ها را در بر گیرد.

• مفاهیم نظریه بایستی صریح و آشکار بوده و نقطه غامض و مبهمی نداشته باشد.

• نظریه از بابت روشی که برای رسیدن به نتایج ارائه می دهد، ویژه باشد. خصوصا به لحاظ طرح درمان و دیدگاهی که نسبت به انسان دارد.

چرا در مشاوره و روان درمانی بر نظریه تاکید می شود؟

نظریه های مشاوره و روان درمانی در توصیف پدیده های بالینی و همچنین سازماندهی داده ها به صورت مجموعه ای منسجم از دانش قابل فهم، به مشاورین و درمانگران کمک کرده تا از این طریق بتوانند مسیر درمان را هدایت کنند.

عوامل مشترک تمام نظریه های روان درمانی

1. انتظار مثبت مراجع (دید مثبت مراجع، پذیرش مشکل و تمایل برای درمان)

2. اهمیت رابطه درمانی تسهیل کننده

3. Hawthorne effect اثر هاثورن (توجه درمانگر به مراجع)

منظور بهتر شدن کارایی در اثر آگاهی فرد از اینکه اقداماتی برای بهتر کردن کار و کارایی در دست انجام است، می باشد.