چکیده:

خواندن در برگیرنده مجموعه ای از مهارت هاست که پایه مشترک موفقیت در همه زمینه های تحصیلی می شود. محور اصلی سواد آموزی، خواندن است و از هر کسی انتظار می رود که خواندن و نوشتن را بداند اکثر کودکان به شوق یادگیری خواندن به مدرسه می روند و تحصیلات رسمی خود را با خواندن و نوشتن شروع می کنند. هدف نهایی از کسب توانایی خواندن، رسیدن به مرحله‌ای است که فرد بتواند نوشته‌ای را بخواند، آن را نقد و بررسی کند و درنهایت به نیازی از نیازهای خود پاسخ گوید.

در این مقاله ابتدا تعریفی مختصر از خواندن و مهارت خواندن آورده شده است و سپس مراحل یادگیری مهارت خواندن و روش های آماده سازی دانش آموزان برای کسب مهارت در این زمینه بحث شد. و در پایان مشکلات یادگیری در امر خواندن و سپس راه کارهای تقویت این مهارت توضیح داده شده است.

کلمات کلیدی: تقویت- مهارت خواندن- دانش آموزان

مقدمه:

فردریک وینسلو تیلور به عنوان پدر مدیریت علمی شناخته می‌شود و همچنین از اولین مشاوران مدیریت بود. وی مطالعات خود را درسال 1885 در صنعت فولاد میدویلو بتلهم آغاز کرد و در حدود سال 1878 چهار اصل اساسی و مهم مدیریت علمی را ارائه نمود که در متن ذیل به شرح آن می پردازیم.

رفتار گرایی

رفتار گرایی بررسی علمی رفتار انسان است و هدف نهایی آن پیش بینی و کنترل رفتار می باشد. علاقه ی اصلی رفتارگرایان به رفتار و تغییراتی است که بر اثر تجربه در آن ایجاد می شود. رفتارگرایان معتقدندرفتارهای قابل مشاهده و اندازه گیری باید مطالعه شوند و رویدادهای ذهنی را باید نادیده گرفت زیرا نمی توان آن ها را مستقیماً بررسی کرد.

رفتار گرایان فرض می کنند رفتار از پاسخ هایی تشکیل می شود که می توان آن ها را مشاهده کردو وظیفه ی رفتارگرا این است که با توجه به محرک، پاسخ را پیش بینی کند و با توجه به پاسخ، محرک را پیش بینی نماید.

بر اساس این نظریه، یادگیری عبارت است از:«ایجاد و تقویت رابطه و پیوند بین محرک و پاسخ در سیستم عصبی انسان». از پیشگامان این نظریه می توان به واتسون، پاولف، ثرندایک و اسکینر اشاره کرد.

تدریس رفتار گرا

· در تدریس رفتار گرا، نتایج و پیامد های یادگیری (هدف های آموزشی) بطور واضح و روشن برای فرا گیران بیان می شود تا آنان بتوانند انتظارات را در نظر گرفته و درباره ی آن قضاوت کنند که آیا به نتایج پیش بینی شده رسیده اند یا خیر.

· در تدریس رفتار گرا، فراگیر در یادگیری منفعل یا اثر پذیر است. به عبارتی فراگیر به مثابه لوح سفیدی است که کارهای معلم و رخدادهای محیطی، لوح سفید فراگیر را تحت تأثیر قرار داده و آثار محرک ها در لوح ضمیر و ذهن او نقش می بندد.

· در تدریس رفتار گرا، رسیدن به نتیجه ی مطلوب بسیار مهم است. در نتیجه تلاش می شود تا محرک ها به شکل مؤثر و ایده ال ارایه شوند. مهم نیست در ذهن فراگیرنده چه عملیات خاصی روی می دهد. در واقع محرک ها وارد فضای ذهن یادگیرنده می شوند و بدون آنکه عملیات خاصی روی آن ها صورت گیرد، در ذهن انبار می شوند و در موقع نیاز به همان صورت که در ذهن ثبت شده اند، فراخوانده می شوند.

معلم با رویکرد رفتار گرایی

· معلمان رفتار گرا، محور و مرکز یادگیری هستند و آموزش کاملاً کنترل شده است. این معلمان همان چیزی را که آموزش داده اند بدون هیچ کم و کاستی از فرا گیران می خواهند و آنان به همان شکلی که فرا گرفته اند چاسخ می دهند.

· معلمان رفتار گرا، محتوای یادگیری را به صورت آماده در ترتیب و توالی مناسبی (از ساده به پیچیده – از شناخته به ناشناخته) ارایه می دهند تا یاد گیری ارتقا پیدا کند.

· معلمان رفتار گرا، محیط یادگیری را به گونه ای سازماندهی می کنند که به بروز واکنش و رفتار مطلوب بینجامد.

· معلمان رفتار گرا، بر اساس هدف های رفتاری، آزمون های دقیقی تهیه می کنند و دانش آموزان نیز می توانند با توجه به درست یا اشتباه بودن پاسخ هایی که به سؤال های آزمون می دهند، از نقاط قوت و ضعف خود در یاد گیری آگاه شوند.

· معلمان رفتار گرا برای ایجاد رفتار های تازه، افزایش رفتار های موجود، کاهش دادن یا محو کردن رفتار های نامطلوب و نگه داری رفتار های مطلوب از روش های مختلفی از جمله زنجیره کردن، تقویت مثبت و منفی، خاموشی و... استفاده می کنند.

· معلمان رفتار گرا فعالیت های ذهنی و یادگیری هایی را که قابل مشاهده نیستند و تجلی رفتاری ندارند نا دیده می گیرند.

· معلمان رفتار گرا پاسخ های مناسب دانش آموزان را از طریق تشویق و تأیید تقویت می کنند و معتقدند با تکرار پاسخ های صحیح، یادگیری تقویت می شود.

· معلمان رفتار گرا معتقدند که محتوا و مواد آموزشی باید مشخص، محدود و کم دامنه به ویژه قابل اندازه باشند.

· معلمان ر فتار گرا در تدریس خود از سخنرانی و تمرین های هدایت شده بهره می گیرند.

ارزشیابی با رویکرد رفتار گرایی

· در رویکرد رفتار گرایی، فرا گیران از طریق امتحانات کلاسی و برگزاری امتحانات در مقیاس وسیع (سراسری و نهایی) و آزمون های پیشرفت تحصیلی با انواع سؤالات عینی (چند گزینه ای، جور کردنی و...) مورد ارزشیابی قرار می گیرند.

· در رویکرد رفتار گرایی، معلمان ارزشیابی خود را با هدف ارزیابی عملکرد فرد و از طریق اندازه گیری کمیّت یا کیفیت رفتار های بیرونی انجام می دهند. معلمان رفتار گرا، رفتارها را از طریق مشاهده ی طبیعی مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهند.

· در رویکرد رفتار گرایی، تمرین و تکرار در فرایند یادگیری نقش بسزایی دارد. معلمان رفتار گرا در هر جلسه ی تدریس با دریافت پاسخ های مناسب به یک محرک شناخته شده و تمرین آن ها و با تأکید بر پاسخ های صحیح موجب تقویت یادگیری می گردند و به این ترتیب ارزشیابی در هر جلسه ی تدریس انجام می گیرد.

منبع

کارشناسی برنامه ریزی گروه های آموزشی کمیسیون کیفیت بخشی به فرایند یاد دهی – یادگیری(1388) نگاهی بر نظریه های یادگیری (1) رفتار گرایی. تهران وزارت آموزش و پرورش

آرون تمکین بک در 18 ژولای 1921 در پراویدنس رودآیلند (providence Rhode Island) به دنیا آمد. در سال 1942 مدرک لیسانس خود را از دانشگاه براون (Brown university) با شعار (In God We Hop) دریافت کرد. و سپس در سال 1946 از دانشگاه ییل (University Yal) با شعار (Light and truth) واقع در(New Haven Connecticut State) شهر نیوهیون؛ ایالت کنتیکت، موفق به دریافت دکترای روانپزشکی شد. اما بدلیل ماهیت اسرار آمیز روانکاوی از کار در رشته ی روان پزشکی دست کشید. زمانی که من برای اولین بار شروع به درمان بیماران با استفاده از مجموعه روشهایی کردم که بعدها «شناخت درمانی»-cognitive Therapy- نام گرفتند، هیچ تصوری از اینکه این روش که بطور جدی از روش روانکاوانه ی من فاصله گرفته بود، مرا به کجا خواهد برد نداشتم.من با توجه به مشاهدات بالینی ام و نیز بر اساس برخی مطالعات و آزمایش های نظام دار، این نظریه را بیان کرده ام که هسته ی اختلالات بالینی نظیر افسردگی و اضطراب، اختلال در تفکر است.(شناخت درمانی؛ مبانی و فراتر از آن، دکتر جودیت س.بک، آرون تی بک)

امروزه دیگر تصویری که از یک کودک مبتلا به اوتیسم داریم، یک فرد ناتوان و گوشه گیر نیست، بلکه می دانیم اوتیسم طیف گسترده ای از علائم را به همراه دارد.

اوتیسم که شاید این روزها اسم آن را بیشتر شنیده باشید و لادن طباطبایی، بازیگر نام آشنای سینما و تلویزیون نیز در برنامه «مهربانو» که از شبکه 3 پخش می شد، سعی کرد تا حدی در مورد آن اطلاع رسانی کند، نوعی اختلال رفتاری عصبی است که آمار مبتلایان به آن در حال افزایش است.
طبق آمار رسمی سازمان جهانی بهداشت، در سال 1975 از هر 5 هزار نفر، یک نفر به اوتیسم مبتلا بوده اما در سال 2004 این میزان به یک در 166 نفر رسیده و در سال 2014 از هر 42 کودک یک نفر مبتلا به اوتیسم بوده است.

نظریه:

به مانند نقشه راه است که در آن مجموعه سازمان یافته رسمی از واقعیت ها، تعاریف، و سازه ها با هم ارتباط معناداری دارند.

سازه:

مفاهیم پیچیده که به لحاظ انتزاعی در سطح بالایی قرار دارند ازقبیل هوش، انگیزش، مفهوم خود، اضطراب، و قابلیت اجتماعی که به صورت مستقیم قابل مشاهده نمی باشند. سازه ها غالبا از نظریه ها مشتق می گردند و مشاهده آنها با ایجاد شرایط خاص و از طریق متغیرها امکان پذیر می باشد.

کاربرد عملی نظریه های مشاوره و روان درمانی

• کمک به مشاور در انسجام بخشیدن به آراء و ایده های گوناگون (منظم کردن یافته ها)

• مشاور را به سمت آزمودن موارد و روابطی که از دید مراجع مخفی مانده است، هدایت می کند.

• نظریه ها به مشاورین رهنمودهای عملی و عملیاتی ارائه می دهند که از طریق آن می توانند خودرا به لحاظ حرفه ای ارزیابی کنند.

• نظریه به مشاور در یافتن اهداف و داده های مرتبط کمک می کند. برای مثال قصه درمانی، درمان راه حل محور، و تئوری راجرز هر کدام به نوعی با post modern ارتباط دارند.

• نظریه به مشاور به جهت هدایت و راهنمایی مراجع برای تغییر رفتار، کمک می کند.

• در آخر مهم ترین تأثیر نظریه کمک به مشاور و روانشناس در جهت ارزیابی شخصی است.

نکته: با وجود اینکه نظریه نقشه راه است و مشاور مبتنی بر آن پیش می رود اما هیچ نظریه ای مطلق و کامل نیست، زیرا زندگینامه، زمینه تاریخی، و جهان بینی صاحب نظریه در شکل گیری نظریه تأثیرگذار بوده و امکان دارد برخی از جزئیات آن مورد قبول مشاور نباشد و یا احساس کند که به لحاظ فرهنگی همخوانی وجود ندارد.

پیش شرط یا ویژگی های اساسی نظریه های علمی

• روشن، قابل فهم و دارای ماهیت منطقی و تعاملی باشد یعنی قسمتهای مختلف آن با هم تعارض نداشته باشد.

• جامع باشد و تبیین های گوناگون برای طیف وسیعی از پدیده ها را در بر گیرد.

• مفاهیم نظریه بایستی صریح و آشکار بوده و نقطه غامض و مبهمی نداشته باشد.

• نظریه از بابت روشی که برای رسیدن به نتایج ارائه می دهد، ویژه باشد. خصوصا به لحاظ طرح درمان و دیدگاهی که نسبت به انسان دارد.

چرا در مشاوره و روان درمانی بر نظریه تاکید می شود؟

نظریه های مشاوره و روان درمانی در توصیف پدیده های بالینی و همچنین سازماندهی داده ها به صورت مجموعه ای منسجم از دانش قابل فهم، به مشاورین و درمانگران کمک کرده تا از این طریق بتوانند مسیر درمان را هدایت کنند.

عوامل مشترک تمام نظریه های روان درمانی

1. انتظار مثبت مراجع (دید مثبت مراجع، پذیرش مشکل و تمایل برای درمان)

2. اهمیت رابطه درمانی تسهیل کننده

3. Hawthorne effect اثر هاثورن (توجه درمانگر به مراجع)

منظور بهتر شدن کارایی در اثر آگاهی فرد از اینکه اقداماتی برای بهتر کردن کار و کارایی در دست انجام است، می باشد.